Μία ανάβαση στα σύννεφα του Grossglockner

Πριν λίγες μέρες (Αύγουστος 2019) είχα την τύχη να περπατήσω στο Grossglockner το υψηλότερο βουνό της Αυστρίας. Εκεί βρίσκεται και ο Pasterze ένας από τους μεγαλύτερους παγετώνες των ανατολικών Άλπεων.

Το περπάτημα στους παγετώνες δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι κίνδυνοι παραμονεύουν σε κάθε βήμα που κάνεις. Ένα απλό γλίστρημα και μπορεί να εξαφανιστείς κάνοντας μία ατελείωτη τσουλήθρα προς την άβυσσο. Μια μικρή σχισμή στον πάγο και έπεσες μέσα σε ένα “crevasse». Εάν ο καιρός είναι άσχημος και έχεις ελάχιστη ορατότητα τότε το να χαθείς είναι το πιο εύκολο πράγμα καθώς σημάδια δύσκολα θα βρεις ή θα τα διακρίνεις, όταν περπατάς πάνω σε ένα τεράστιο παγάκι το οποίο κάθε μέρα είναι και λίγο διαφορετικό.

Ευτυχώς, παρότι ο ίδιος μη έμπειρος, ήμουν μαζί με μία πολύ δυνατή ομάδα. Ο Νίκος και η Αλίκη πριν λίγο καιρό ήταν στα Ιμαλάια και οι δυο τους έχουν ανέβει την υψηλότερη κορφή του κόσμου το Έβερεστ και ο Γιώργος ο μικρότερος της παρέας, εκτός από την τεράστια επίσης εμπειρία του ήταν ίσως και ο πιο δυνατός από όλους μας.

Οι τέσσερις μας όταν φτάσαμε στον παγετώνα φορέσαμε τα κραμπόν, πιάσαμε άλλοι τα πιολέ και άλλοι τα μπατόν και δεθήκαμε μεταξύ μας με ένα σχοινί. Εάν ένας από εμάς έπεφτε όλοι η ομάδα θα έπρεπε να τον κρατήσει για να μην παρασυρθούμε όλοι μαζί. Δεν είμαι σίγουρος πόση ώρα περπατούσαμε. Άλλοτε σε μεγάλη κλίση, άλλοτε σε μικτό έδαφος πάγου και βράχου, η ομίχλη ήταν πυκνή και λίγα μπορούσα να δω και η δική μου προσοχή ήταν κάθε φορά στο επόμενο βήμα που έπρεπε να κάνω. Τον προσανατολισμό τον είχα αφήσει σε άλλους.

Το σίγουρο είναι ότι ανακουφίστηκα όταν φτάσαμε σε βράχο με μεγάλη κλίση, καθώς η αναρρίχηση είναι η δική μου “ειδίκευση”. Δεθήκαμε πάνω σε ένα σταθερό συρματόσχοινο (όπου αυτό υπήρχε) και ξεκινήσαμε την ανάβαση. Καθώς όμως αναρριχούμασταν πάνω από τον παγετώνα διέκρινα κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό, που συνήθως διαβάζουμε στις ειδήσεις ή σε επιστημονικά περιοδικά σχετικά με την κλιματική αλλαγή, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και το λιώσιμο των πάγων. Ο παγετώνας που μόλις είχαμε διασχίσει είχε τεράστιες σχισμές και βαθιά Crevasses, σε κάποια σημεία το χρώμα του δεν ήταν το λευκό του χιονιού αλλά σχεδόν μπλε από το νερό που έρεε κάτω από τον παγετώνα και τον «έτρωγε από το εσωτερικό του.

Ο σημερινός παγετώνας Pasterze, είναι μια σκιά του πρώην εαυτού του, έχοντας μειωθεί κατά το ήμισυ τα τελευταία 150 χρόνια και η τήξη συνεχώς επιταχύνεται. Μόνο σε μια εβδομάδα ο συγκεκριμένος παγετώνας, λέπτυνε κατά δύο μέτρα. Εάν αυτό συνεχιστεί (το πιθανότερο βέβαια είναι ότι θα επιταχυνθεί) ο συγκεκριμένος παγετώνας θα εξαφανιστεί μέσα στα επόμενα 40 χρόνια.

Οι επιστήμονες του κλίματος στην Αυστρία δεν μασάνε τα λόγια τους. Κάθε χρόνο εξαφανίζεται ένα μεγάλο μέρος των παγετώνων. Μόνο τον προηγούμενο χρόνο τρεις από τους παγετώνες στην Αυστρία υποχώρησαν περισσότερο από 100 μέτρα.

Οι θερμότερες θερμοκρασίες του καλοκαιριού και οι φτωχές χειμερινές χιονοπτώσεις τα τελευταία χρόνια είναι ο λόγος για αυτό το γεγονός.

Σύμφωνα με μελέτες, ο παγετώνας «Pasterz» υποχώρησε κατά 177 πόδια το 2015, ενώ ο Hornkees στις Άλπεις του Zillertal υποχώρησε το 2014 κατά 446 πόδια.

Γεωγράφοι στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης στη Γερμανία δήλωσαν σε νέα έρευνα ότι η καταστροφή των παγετώνων σε πολλά βουνά είναι πλέον αναπόφευκτη. Η τήξη των παγετώνων είναι από τα πιο ορατά σημάδια της κλιματικής αλλαγής και θα επηρεάσει σημαντικά τα αποθέματα πόσιμου νερού στον πλανήτη μας. Οι αλλαγές στις ροές θα επηρεάσουν επίσης την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας στα Ιμαλάια, σύμφωνα με μελέτη του 2013 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature. Η συσσώρευση των λιωμένων υδάτων στις κοιλάδες κάτω από τους παγετώνες αυξάνει επίσης τον κίνδυνο καταστροφικών πλημμυρών.

Παρότι η επίπτωση στα μεγάλα ποτάμια δεν θα είναι τόσο δραματική στις Άλπεις, όπου η απορροή από τους παγετώνες συνεισφέρει ένα σχετικά μικρό μέρος των συνολικών ετήσιων ροών, οι εποχιακές αλλαγές στις ροές θα παρατηρηθούν με μικρότερες ροές στις υψηλότερες κοιλάδες, με πιθανές επιπτώσεις για τους πληθυσμούς ψαριών, σύμφωνα με τον Fischer τον συντονιστή της ομάδας των ερευνητών του πανεπιστημίου της Βρέμης που μελετάει το φαινόμενο.

Σε άλλα μέρη του κόσμου, οι επιστήμονες έχουν τεκμηριώσει ότι η εξαφάνιση των παγετώνων θέτουν σε κίνδυνο τα ευαίσθητα οικοσυστήματα που εξαρτώνται από την παγωμένη απορροή ύδατος για επιβίωση. Οι συρρικνωμένοι παγετώνες έχουν ήδη επηρεάσει την αναψυχή και τον τουρισμό σε πολλές περιοχές όπως και στις Άλπεις. Ορισμένες παραδοσιακές ορειβατικές διαδρομές έχουν αλλάξει εξαιτίας του μεταβαλλόμενου τοπίου και η τήξη του πάγου έχει αυξήσει τον κίνδυνο από πτώση βράχων.

Πριν λίγες μέρες περπατήσαμε σε ένα από τα πολλά πανέμορφα μέρη που υπάρχουν στον πλανήτη μας. Διασχίσαμε ένα κομμάτι ενός παγετώνα και δοκιμάσαμε τις δυνάμεις μας στην ψηλότερη κορυφή των ανατολικών Άλπεων.

Εύχομαι και στο μέλλον αυτό το μέρος να παραμείνει έτσι και να μην γίνει σαν ένα σεληνιακό τοπίο. Οι ευχές όμως δεν φέρνουν αποτελέσματα. Ο πλανήτης μας όπως τον γνωρίζουμε σήμερα και η επιβίωση η δική μας και των άλλων όντων εξαρτάται αποκλειστικά από τις επιλογές και τις πράξεις μας.

Οι περισσότερες φωτογραφίες σε αυτό το άρθρο είναι της Αλίκης Αναστασοπούλου και μερικές του Γιώργου Ράιου και δικές μου και κάνα δυο από το ίντερνετ. Ο Νίκος δεν έβγαζε φωτογραφίες, ήταν ο οδηγός μας.